"Bir münker gören kişi onu eliyle önlesin..." (Müs

"Bir münker gören kişi onu eliyle önlesin. Buna gücü yetmiyorsa dili ile karşı çıksın. Buna da gücü yetmeyen kalbiyle buğzetsin, ki bu imanın en zayıf derecesidir." (Müslim, İman, 20)
Şer, çirkin ve kötü manalarına gelen münker, İslami terminolojide aklın, dinin, bozulmamış salim fıtratın kötü kabul ettiği her şeye verilen isimdir. Kur'an, bazı ayetlerde müstakil, bazılarında "ma'ruf" ile birlikte zikreder münkeri. Ma'ruf, münkerin tam karşısında yer alan aklın, dinin ve salim fıtratın iyi ve güzel kabul ettiği şey demektir.
"...Onlar Allah'a ve ahiret gününe inanırlar, iyiliği emreder, kötülükten men ederler, hayır işlerine koşuşurlar, işte onlar salih kişilerdendirler" (3/113) ayetinin mucibince, iyiliği emr, kötülükten insanları sakındırmak, Müslümanlar adına dinî bir vecibedir. Onun içindir ki din, dil, ırk, cins, zaman, mekân ayırımı gözetmeksizin iyiliği emredip ona giden yolları açmak, münkerden nehyedip, ona maruz kalanlara yardım etmek bütün Müslümanların asli görevleri arasındadır.
Bu kısa girişten sonra aşağıdaki satırlarda meseleyi sadece münker açısından ele alacağız; çünkü soru, münkeri önleyecek el'den kasdedilenin mahiyeti hakkında. Öncelikle bilinen bir hususa vurgu yapalım; ilk insandan bu yana iyilik ve kötülük hep var olagelmiştir. Kimi zaman yan yana, kimi zaman iç içe, kimi zaman da karşı karşıya. Şekli değişse de mahiyeti asla değişmeyen bu olgu, bugün de dün olduğu gibi varlığını sürdürmektedir, yarın da sürdürecektir. Öyleyse bütün çeşitleri ile münkere karşı mücadele devam ediyor ve edecek.
Söz konusu mücadelede elbette takip edilecek belli kaide ve kuralların olması gerekir. Zira kaide ve kuralsızlık maksadın aksini netice verir. Bu açıdan başta zikredilen hadis, münkeri önlemede takip edilecek metodoloji adına oldukça önemlidir.
15 asırlık İslam tarihi de nazara alınacak olduğunda, 'ma'rufu emr, münkerden nehy' meselesi siyasi, itikadi, ahlaki ve hukuki boyutları ile farklı zamanlarda farklı şekillerde karşımıza çıkmıştır. Sözgelimi, Emevi idaresinin vatandaşlarına zulmettiği dönemlerde bu kaide, Mu'tezile tarafından bir inanç esası haline getirilmiş ve Emevi zulmünü önlemek için silahlı mücadele dahil her yol mubah görülmüştür. Siyasi idarelerin hakkaniyet ve adalet esaslarına göre devleti yönettikleri zamanlarda ise, bu kural ahlakî ve dinî yanı ile açığa çıkmış, Müslümanlar kardeşane nasihatlerle yanlışlık yapanları uyarmışlardır. Maruf ve münkerin tanımlanmasında meydana gelen değişiklikler de bu hadisin uygulama alan ve şeklinin değişikliğe uğramasına neden olan başka bir faktördür.
Günümüze gelecek olursak; çok açık ve net; münkeri el ile önleme, var olan siyasi güç ve otoritenin görevidir. Hukukun üstünlüğü şemsiyesi altında kanunların, bir başka ifadeyle devletin yaptırım gücü devreye girerek hayata geçirilecek bir emirdir münkeri el ile önlemek. Eğer böyle bir güç yoksa, hadis o gücü oluşturma şeklinde de yorumlanmıştır birçok İslam uleması tarafından. Yoksa hiçbir hukuk ve kanun tanımadan sahip olduğu ferdî güç ile münkeri engellemeye çalışmak, toplumda başka münkerlerin zuhuruna, bu da düzensizliğe, kargaşaya sebebiyet verir. Bu sebeple ihkak-ı hak yani devletin adaleti temin adına vereceği bir hükmü -mesela adam öldürenin öldürülmesi gibi- şahsın ferdi olarak karar verip uygulaması, ceza hukukunda ayrıca cezaya konu edilmiş ve ceza hakimin takdir yetkisine bırakılmıştır.
Dil ile engelleme, münker işleyenlere nasihattan, eğitim ve öğretim, basın-yayın ve benzeri yollarla marufun güzelliğini, münkerin çirkinliğini anlatmaya kadar uzanan bir muhtevayı içine alır. Kalb ile buğza gelince; içinde yaşanılan şartlar itibarıyla hiçbir şey yapılamaması durumunu ifade eder. Bu safhada insanın en azından durduğu safı belli etmesi gerekir ki kalb ile buğz işte burada devreye girer. Hasılı; münkeri engellemek Efendimiz'in beyanıyla imanın göstergesidir. Ama metoduna uygun biçimde. Ne güzel der Efendimiz (sas): "Bana hayat bahşeden Allah'a andolsun ki, siz ya iyiliği emreder kötülükten alıkoyarsınız ya da Allah kendi katından sizin üzerinize bir azap gönderir. O zaman dua edersiniz; fakat duanız kabul edilmez." (Ebû Dâvûd, Melâhim,16)